Naukowiec z NCBJ odkrył największy „kosmiczny pierścień radiowy” – tajemnica sprzed 7 miliardów lat

To odkrycie może zmienić nasze spojrzenie na Wszechświat. Dr Pratik Dabhade z Zakładu Astrofizyki Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Otwocku Świerku współuczestniczył w badaniach, które doprowadziły do zidentyfikowania największego i najbardziej odległego tzw. nietypowego kręgu radiowego (ang. Odd Radio Circle, ORC).

ORC to niezwykłe struktury kosmiczne odkryte zaledwie sześć lat temu. Mają kształt ogromnych pierścieni złożonych z naładowanej plazmy, które emitują promieniowanie radiowe. Choć są ledwie widoczne w teleskopach, mogą osiągać rozmiary nawet 20 razy większe niż nasza galaktyka Droga Mleczna. Ich powstanie wciąż pozostaje zagadką – naukowcy podejrzewają, że mogą być skutkiem fal uderzeniowych powstających przy zderzeniach czarnych dziur lub potężnych wiatrów pochodzących z galaktyk.

Nowo odkryty obiekt, oznaczony jako RAD J131346.9+500320, powstał około 7 miliardów lat temu, czyli w połowie wieku naszego Wszechświata. Jego średnica przekracza milion lat świetlnych, co czyni go największym znanym ORC. Co więcej, to dopiero drugi przypadek, kiedy naukowcy dostrzegli dwa przecinające się pierścienie w takiej strukturze.

– tłumaczy dr Pratik Dabhade, współautor publikacji w prestiżowym czasopiśmie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Badania zostały zrealizowane w ramach RAD@home Astronomy Collaboratory, czyli międzynarodowego projektu nauki obywatelskiej. To współpraca profesjonalnych astronomów i pasjonatów, którzy analizują dane z najbardziej czułych teleskopów radiowych.

W tym przypadku kluczową rolę odegrał teleskop LOFAR, który pozwala obserwować fale radiowe o bardzo niskich częstotliwościach. – To odkrycie udowadnia, że łącząc siły naukowców i entuzjastów astronomii można dokonać rzeczy niezwykłych – podkreśla dr Ananda Hota z Uniwersytetu w Mumbaju, lider projektu.

Dla polskiej nauki to odkrycie ma szczególne znaczenie. NCBJ w Otwocku-Świerku jest częścią Polskiego Konsorcjum SKA, które przygotowuje rodzimych naukowców do pracy z największym powstającym radioteleskopem na świecie – Square Kilometre Array Observatory (SKAO). Udział w takich badaniach podkreśla rosnącą rolę naszego kraju w międzynarodowych projektach astronomicznych.

Poza największym ORC badacze opisali też inne niezwykłe obiekty – gigantyczne galaktyki radiowe z potężnymi strumieniami materii wyrzucanymi z ich jąder. Wszystkie te struktury, ważące setki bilionów mas Słońca, mogą w przyszłości pomóc lepiej zrozumieć, jak czarne dziury i galaktyki kształtują swoje otoczenie.

Odkrycie dokonane z udziałem naukowca ze Świerku to nie tylko kolejny krok w badaniach nad tajemniczymi pierścieniami radiowymi, ale także dowód, że współpraca naukowców i pasjonatów astronomii może prowadzić do przełomowych wyników.

Oprac. Kazimiera Zalewska

#NCBJ #Otwock #Świerk #astrofizyka #odkrycie #Wszechświat #ORC #astronomia #nauka #Polska