Otwocki PSZOK dopiero w 2022 roku

Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, nałożyła na samorządy obowiązek stworzenia punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych tzw. PSZOK-ów. Są to takie miejsca, do których mieszkańcy, w ramach opłaty wnoszonej za zagospodarowanie odpadami w swojej gminie, mogą dostarczać bezpłatnie wybrane frakcje odpadów komunalnych. Wzorem innych gmin, również Otwock planuje stworzyć własny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

• Urząd Miasta zlecił OPWiK budowę, prowadzenie i utrzymanie punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych
• Czy podmiot in-house może powierzyć podwykonawcy wykonanie części zamówienia, które dotyczy jego głównego przedmiotu?
• Kto dołoży do budowy otwockiego PSZOK-a?
• Czy korzystanie z podwykonawców przez spółki miejskie jest dla nich korzystne?
• Otwocki PSZOK dopiero w 2022 roku

Cel jest jasny. Ma być taniej i wygodniej dla mieszkańców, ponieważ koszt takiej usługi zamawianej przez miasto jest niemały i z roku na rok rośnie. A ściślej mówiąc - rósł, bo od pewnego czasu ceny wywozu śmieci w niektórych gminach zaczęły spadać. Niechlubnym wyjątkiem jest tutaj Otwock, w którym koszt odbioru śmieci wciąż jeszcze jest bardzo dotkliwy dla mieszkańców, ale u nas rządzi… PiS. Do tego dochodzą jeszcze koszty organizacji przetargów, które miasto - każdorazowo przy tej okazji - musi ponosić.

Aktualnie selektywną zbiórką odpadów komunalnych na terenie Otwocka zajmuje się firma Remondis. Przy ul. Samorządowej 42/44 przyjmuje ona gruz pochodzący z remontów (do 150 kg/miesiąc/ na gospodarstwo domowe), rozebraną stolarkę okienną, opony od samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, odpady wielkogabarytowe (takie jak: szafy, regały, stoły, kanapy, łóżka), zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, surowce wtórne (papier, tekturę, metal, opakowania wielomateriałowe, tworzywa sztuczne) oraz szkło. Mankamentem aktualnie funkcjonującego rozwiązania jest czas pracy punktu. Jest on bowiem otwarty tylko w soboty (za wyjątkiem świąt i dni ustawowo wolnych od pracy). To ma się zmienić z chwilą wybudowania nowego PSZOK-a przez Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, które 17 stycznia 2020 r.  podpisało z Urzędem Miasta umowę na realizację tego zadania (rejestr umów - poz. nr 80).

Podstawą do zawarcia umowy - jak poinformowała nas spółka OPWiK - była podjęta 22 maja 2019 r. przez Radę Miasta uchwała Nr XI/89/19 (z późniejszymi zmianami) w „sprawie powierzenia Otwockiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. zadania własnego Miasta Otwocka dotyczącego budowy, prowadzenia i utrzymania Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK)”. Według informacji udzielonej przez Magdalenę Król, Inspektora Wydziału Ochrony Środowiska i Zespołu Gospodarowania Odpadami Urzędu Miasta, 8 czerwca br. naszej redakcji „zamówienie to zostało udzielone w trybie postępowania z tzw. wolnej ręki” czyli  inaczej mówiąc - w formule in-house. 

Zamówienia in-house to zamówienia przekazywane przez samorządy własnym spółkom komunalnym. Polskie prawo tego nie zabrania. Ustawodawca bowiem doszedł do wniosku, że nie ma sensu, by te ostatnie, powoływane do realizacji konkretnych zadań, musiały później o te zadania rywalizować z komercyjnymi firmami. Z drugiej strony jednak, łatwo wyobrazić sobie sytuację, gdy formuła ta jest wykorzystywana do obchodzenia przepisów przetargowych. Aby nie dochodziło do takich patologii, Ustawodawca ograniczył możliwość podwykonawstwa przy tego rodzaju zamówieniach. Art. 214 ust. 9 nowej ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2019 ze zm.) mówi, że podmiot in-house nie może powierzyć podwykonawcy wykonania części zamówienia, która dotyczy jego głównego przedmiotu. I tu pojawia się problem… No bo jak  określić, co stanowi kluczową część zamówienia?  Zamawiający nie ma przecież obowiązku definiowania tego w ogłoszeniu. To zaś, już podczas realizacji umowy, może prowadzić do problemów z ustaleniem, co wolno, a czego nie wolno zlecić podwykonawcom.

„Konsekwencją podjęcia przez Radę Miasta Otwocka uchwały Nr XI.89/19 jest realizacja zadania własnego gminy, jakim jest prowadzenie i utrzymanie PSZOK przez OPWiK Sp. z o.o. Spółka może wykonywać zadanie samodzielnie (do czego zmierza realizując przedsięwzięcie polegające na budowie PSZOK) lub za pomocą  podmiotu wyłonionego w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych” - pisze w piśmie z 8 czerwca br. przedstawiciel Urzędu Miasta - Magdalena Król, w odpowiedzi na zapytanie naszej redakcji.

Przetarg na „Budowę Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych dla Miasta Otwocka”, spółka OPWIK ogłaszała kilkukrotnie. Skuteczne rozstrzygnięcie postępowania na realizację zadania, nastąpiło jednak dopiero 7 grudnia 2020 roku. W odpowiedzi na ogłoszenie wpłynęła - co prawda - tylko jedna oferta, ale przetarg okazał się ważny, więc informację o jego pomyślnym wyniku ogłoszono 1 lutego 2021 roku. 10 lutego br. zaś Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. zawarło umowę z firmą MTM Budownictwo Sp. z o.o. z siedzibą w Tarnowie na: zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w ramach inwestycji „Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych dla Miasta Otwocka”. Umowa obejmuje - jak podaje strona internetowa OPWiK: zaprojektowanie i budowę PSZOK (wraz z opracowaniem dokumentacji projektowo-kosztorysowej, pracami budowlanymi i montażowymi) oraz wyposażeniem PSZOK czyli dostawą urządzeń i maszyn. Do tego jeszcze: nadzór, promocję projektu oraz JRP. Ciekawe, jak to się ma do zapisu w prawie zamówień publicznych, że podmiot in-house nie może powierzyć podwykonawcy wykonania części zamówienia, która dotyczy jego głównego przedmiotu? I co w takim razie jest… głównym przedmiotem zamówienia?

I kolejna sprawa… W budżecie miasta na rok bieżący, nie przewidziano wydatków na budowę PSZOK. Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, chcąc wywiązać się  z zadania powierzonego przez Miasto, musiało pozyskać środki na ten cel z innych źródeł. Spółka zwróciła się więc w sprawie finansowego wsparcia tego przedsięwzięcia do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie i po uzyskaniu z jego strony pozytywnej decyzji, podpisała  umowę na dofinansowanie projektu: „Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych dla Miasta Otwocka” nr POIS.02.02.00-00-0007/19 w ramach działania 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi oś priorytetowa II Ochrona Środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020”. Otrzyma z tego tytułu środki w kwocie: 3 388 720,50 zł, co stanowi  85 proc. wydatków kwalifikowanych całej inwestycji. Skąd będzie pochodzić pozostałe 25 proc.? Jeśli z kasy OPWiK, to trudno nie zadać sobie pytania, czy zlecanie takiego zadania jak budowa PSZOK - spółce miejskiej, nie jest przypadkiem działaniem na jej niekorzyść? No bo jak wytłumaczyć fakt, że miasto nie przekazuje na ten cel pieniędzy, a spółka, której powierza zadanie musi sięgać po środki własne?

Chcąc wyjaśnić tę kwestię, 8 kwietnia br. zadaliśmy prezydentowi Otwocka następujące pytanie: czy reprezentując Urząd Miasta będący podmiotem dominującym nad spółkami miejskimi, takie postępowanie polegające na zlecaniu zadań, przy wykonaniu których spółki miejskie muszą korzystać z pośredników (podwykonawców), jest działaniem na ich niekorzyść lub też naruszającym obowiązujące ceny transferowe? W odpowiedzi reprezentująca Urząd Miasta - Magdalena Król, pisze: „Docelowo na terenie Miasta Otwocka ma powstać gminny Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, procedurę tworzenia go prowadzi Otwockie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Obecne rozwiązanie jest chwilowym, które ma zapewnić mieszkańcom możliwość oddawania odpadów komunalnych, zgodnie z przepisami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach”.

Inwestycja zgodnie z przyjętym harmonogramem ma się zakończyć do 16 maja 2022 r. Na lokalizację nowego punktu wybrano teren OPWiK o powierzchni 3 tys. m kw. przy ul. Kraszewskiego 1, na wysokości skrętu na osiedle Morskie Oko.

Zainteresowanie budowaniem PSZOK-ów przez samorządy, w ostatnich latach stale rośnie. Pokazują to statystyki. Punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych odwiedziło w ubiegłym roku łącznie 43,5 tys. mieszkańców, a ich mobilne odpowiedniki (tzw. MPSZOK-i), blisko 5,4 tys. Korzystamy z nich coraz chętniej. W położonej obok Otwocka Warszawie, wzrost zbiórki odpadów w niektórych kategoriach sięgnął w 2020 roku 380 procent!

Czy warto mieć w gminie PSZOK? Na pewno TAK. Chociaż zorganizowanie go na terenie gminy nie jest sprawą łatwą, a nie lada wyzwaniem obok środków finansowych, które trzeba przeznaczyć na ten cel, jest zapewnienie inwestycji przychylności mieszkańców. Koszty zorganizowania punktu selekcji odpadów są też niemałe. Mimo tego, mają one bardzo pozytywny wpływ na wydatki gminy przeznaczone na funkcjonowanie całego systemu gospodarowania odpadami. To też pewnie jeden z powodów, dlaczego w ostatnich latach, w gminach, nastała prawdziwa „moda na PSZOK-i”. Błędem jest jednak traktowanie tej formy selektywnego zbierania odpadów, jako jedynego optymalnego rozwiązania tego problemu w gminie, bowiem nie jest ona celem samym w sobie. Po to wydzielamy poszczególne grupy odpadów, aby móc je właściwie przetwarzać i osiągać odpowiednie poziomy recyklingu. Dlatego PSZOK może i powinien być tylko elementem systemu gospodarki odpadami na terenie gminy. Dopiero dobrze umiejscowiony w systemie, zyska właściwe znaczenie. W przeciwnym razie bowiem, ktoś może pomyśleć, że lokalne władze chcą wybudować PSZOK tylko z tego powodu, że tak nakazuje ustawa, a nie dlatego, że ma ona na celu osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu wynikających z prawa.

Andrzej Idziak