Przez geoportal do twoich danych osobowych

​​​​​​​Z wielu stron słyszymy przykazanie: Chroń swoje dane osobowe! Coraz bardziej rozumiemy, jak bardzo są one cenne. Tylko jak się bronić przed ich utratą, gdy Twoje dane publicznie udostępniają instytucje, których powinny strzec interesów obywateli? Taka sytuacja dotyczy niestety mieszkańców powiatu otwockiego. Jeszcze kilka dni temu każdy mógł sobie przejrzeć księgę wieczystą twojej nieruchomości i uzyskać dzięki niej wiele danych osobowych - jak np. pesel, imiona rodziców, zaciągnięte długi na hipotekę... Skąd wziął numer tej księgi? Z geoportal.gov.pl, do którego dane ewidencyjne przekazało starostwo powiatowe.

Obecnie uzyskanie w ten sposób numeru KW jest niemożliwe. Bowiem 6 kwietnia br. prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zakazał publikowania na geoportal.gov.pl numerów ksiąg wieczystych uznając, że jest to naruszeniem "przepisów o ochronie danych osobowych w związku z przetwarzaniem danych osobowych bez podstawy prawnej")*. Powyższy zakaz jest jednak tymczasowy - obowiązuje do momentu wydania postanowienia administracyjnego w sprawie. Ponadto Główny Geodeta Kraju (GGK) już 8 kwietnia poinformował, że postanowienie prezesa UODO zaskarży. Jego zdaniem jest ono błędne i "szkodliwe dla wszystkich obywateli korzystających z urzędowego serwisu geoportal.gov.pl". Wcale więc niewykluczone, że za jakiś czas numery KW na geoportal wrócą...

Co to jest geoportal?

Geoportal jest projektem Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii realizowanym od 15 lat. Celem jego utworzenia jest "poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez udostępnienie przedsiębiorcom on-line usług opartych o dane geoprzestrzenne". Jest to mapa z różnymi danymi o charakterze katastralnym. Z pewnością jest przydatnym narzędziem dla geodetów, deweloperów, czy agentów nieruchomości. Obecnie projekt funkcjonuje pod nazwą GEOPORTAL 2. Jest stale modyfikowany i uzupełniany o nowe rejestry. W ostatnim czasie na mapie geoportalu wśród udostępnionych danych dotyczących nieruchomości, jak nr działki, czy jej powierzchnia, można było znaleźć numer księgi wieczystej z linkiem wprost przekierowującym do serwisu Ministerstwa Sprawiedliwości. Tam można było z łatwością daną księgę przejrzeć. W księgach wieczystych są takie dane jak: pesel, imiona i nazwiska, imiona rodziców, obciążenia hipoteki, adres nieruchomości itd. Nie zawsze są wszystkie wymienione - w niektórych księgach, szczególnie tych starszych, dane osobowe są skąpe, w innych zadziwiająco szczegółowe. Numeru pesel właściciela i współwłaścicieli, który z całą pewnością zalicza się do danych wrażliwych,raczej nie znajdzie się w dawnych księgach, ale w nowych z zasady jest.

[Na metryczce widoczny był do 8.04.2020 - podlinkowany nr KW - niebieski. Na zdj. głównym - widok obecny od 8.04.2020 - z adnotacją dotyczącą ukrycia numerów KW ]

[Po kliknięciu w link w geoportalu znajdowaliśmy się w serwisie Ministerstwa Sprawiedliwości; kolejny klik na dolny guzik- i można było oglądać treść księgi wieczystej]

Jednym słowem dzięki geoportal.gov.pl łatwo można było uzyskać dane wrażliwe - takie, które są niejednokrotnie wykorzystywane do działalności przestępczej, czy inwigilacji. Trzeba było tylko usiąść przy komputerze i poklikać na ikonki budynków...

Czy dotyczyło to wszystkich nieruchomości i gruntów w całym kraju? Nie. Tylko mniejszości powiatów. Nie można tam było znaleźć numerów ksiąg wieczystych nieruchomości z terenu Warszawy, czy Grójca, ale z powiatu otwockiego, czy mińskiego owszem. (Też nie wszystkich, ale to były raczej wyjątki).

Czy dużo osób o tym wiedziało? Sądząc po komentarzach pod artykułem na interia.pl dotyczącym postanowienia prezesa UODO - było to bardzo liczne grono. Ile osób wykorzystywało geoportal.gov.pl do tego, by “tylko” “sprawdzić sobie sąsiadów’ - jak to szczerze przyznał jeden z komentujących - nie wiadomo. Trudno się jednak nie zgodzić ze stwierdzeniem prezesa UODO, że publiczne udostępnianie numerów ksiąg wieczystych z linkami do ich treści stanowi “zagrożenie spowodowania poważnych i trudnych do usunięcia skutków”.

Kto odpowiada za publikowanie numerów ksiąg wieczystych?

W dobie obowiązywania przepisów RODO, gdy w niektórych miejscach (jak np. przychodnie) dochodzi wręcz do absurdów, by publicznie nie ujawnić jak dana osoba się nazywa, w przypadku geoportalu instytucje publiczne podają właściwie na tacy wrażliwe dane osobowe każdemu, kto ma na to ochotę. Można się zdenerwować, czyż nie? Na dodatek z instytucji płyną sprzeczne informacje co do tego, kto faktycznie odpowiada za publikowanie na geoportal.gov.pl tychże numerów KW.

Na mapie geoportalu, każdy budynek ma metryczkę, z informacjami na jego temat. Na dole każdej z nich widnieje adnotacja: "Organem odpowiedzialnym za dane ewidencji gruntów i budynków jest Starosta Powiatu (ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne art. 7d pkt 1, Dz.U. z 2019 r. poz. 725)."

Zapytaliśmy więc starostę otwockiego, dlaczego wyraził zgodę, aby Główny Geodeta Kraju publikował na geoportal2 numery ksiąg wieczystych należące do mieszkańców powiatu otwockiego. Odpowiedział nam wicestarosta otwocki Krzysztof Kłósek.

Jak sam najpierw poinformował, o problemie wie - do starostwa wpłynęły bowiem w tej sprawie “liczne pisma i maile od wzburzonych mieszkańców” żądających wyjaśnienia podstaw prawnych jak i zgodności ujawnionych danych z RODO. Pismem z dn. 28.02.2020 poprosił on więc GGK o zajęcie stanowiska wobec pytań mieszkańców. Odpowiedź GGK w wielkim skrócie brzmiała tak: numery ksiąg wieczystych nie są danymi osobowymi i są jawne, stąd mogą być publikowane na geoportalu.

Dane z powiatu zostały przekazane do Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii na podstawie pisma od GGK, z dnia 1 października 2018 r którym "nakazał doprowadzenie do zgodności powiatowej usługi WMS ze standardem publikacji danych ewidencyjnych ver. 2.0. w zakresie ksiąg wieczystych, co zostało przez służby Starosty zrealizowane".

"Przekazanie danych z zakresu ewidencji gruntów i budynków, w tym numeru księgi wieczystej Głównemu Geodecie Kraju nie jest równoznaczne ze zgodą Starosty na ich publikację, lecz realizacją obowiązków wynikających z przepisów)****" - wyjaśnia dalej wicestarosta.

Krzysztof Kłósek

Wyraźnie inaczej widzi to Główny Geodeta Kraju, który w oświadczeniu z dn. 8 kwietnia br. - dotyczącym ww. nakazu prezesa UODO pisze, że to od starostów zależy, co jest publikowane na geoportal.gov.pl)***

- czytamy w wymienionym oświadczeniu.

Księgi wieczyste zgodnie z ustawą ich dotyczącą są rzeczywiście jawne i mogą mieć do nich dostęp osoby, jak też instytucje mające w tym interes prawny. Jednak, pod warunkiem wykazania tego interesu i znajomości numeru ksiąg wieczystych. Jeszcze do niedawna dostęp do nich był jedynie w danym starostwie. I były przypadki, że urząd odmawiał wglądu do księgi. Zdarzało się tak gdy np. wniosek o udostępnienie nie wykazywał, że zawarte w KW informacje są wnioskodawcy niezbędne do realizacji przez nią jej obowiązków lub też praw. Obecnie zapoznać się z treścią, jak też uzyskać odpis księgi wieczystej można za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. To jest duże ułatwienie. Ale czy to znaczy, że treść mojej czy twojej księgi ma być podawana na tacy każdemu, kto ma ochotę poprzeglądać geoportal?

Strzegą interesów mieszkańców?

Prezes UODO odpowiedzialnym za publiczne udostępnianie numerów KW bez podstawy prawnej uważa Głównego Geodetę Kraju - wynika z decyzji w sprawie wstrzymania publikacji numerów ksiąg wieczystych na geoportal.gov.pl. Z szerokiego uzasadnienia dowiadujemy się też, że dane ewidencyjne GGK publikował w imieniu tych starostw powiatowych, które nie posiadają własnej infrastruktury technicznej, aby je odpowiednio uzupełnić na geoportalu.

W tym miejscu trzeba zauważyć, że wielu starostów jednak numerów ksiąg wieczystych swoich mieszkańców nie przekazało do publikacji na geoportalu, mimo że przecież wszyscy mają takie same obowiązki w tej kwestii.

Zachodzi więc pytanie: czy w tej sytuacji starosta strzeże interesów mieszkańców powiatu otwockiego, tak jak zobowiązuje go urząd? Wicestarosta Kłósek twierdzi, że na stronie geoportal2 prowadzonej przez otwockie starostwo [używana jest taka sama nazwa, ale różne są adresy w sieci - przyp. red.] numery ksiąg wieczystych nie są publikowane, więc

Natomiast ustalenie, czy przekierowania z geoportal.gov.pl do portalu z księgami wieczystymi są zgodne z ustawą o ochronie danych osobowych, “nie należy do właściwości starosty", "ponieważ nie on, a Główny Geodeta Kraju jako administrator strony odpowiada za ten serwis oraz dane tam publikowane".

Czy Wam taka odpowiedź wystarczy?

Kazimiera Zalewska

)* Główny Geodeta Kraju zobowiązany do zaprzestania publikowania numeru ksiąg wieczystych na GEOPORTAL2

)**UODO nakazuje zakaz publikowania numerów ksiąg wieczystych (biznes.interia.pl)
 

)*** 08.04.2020 Główny Geodeta Kraju zaskarży postanowienie Prezesa UODO zakazujące udostępniania numerów ksiąg wieczystych w rządowym serwisie www.geoportal.gov.pl 

)**** Obowiązek ten wynika z zapisów art. 13. Ust. 3 ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej – Starosta posiada obowiązek prawny zgłoszenia do ewidencji prowadzonej przez Głównego Geodetę Kraju zbioru danych jakim jest ewidencja gruntów i budynków wraz z numerami ksiąg wieczystych.