Celestynowscy leśnicy posadzili blisko 200 tysięcy młodych drzew

Celestynowscy leśnicy zakończyli tegoroczną akcję odnowieniową - posadzili blisko 200 tysięcy młodych drzew. W kolejnych latach wzrastające lasy będą pielęgnowane i chronione, aby służyły przyszłym pokoleniom, spełniając różnorodne funkcje.

LAS W WIELU ODSŁONACH

Tereny leśne pokrywają niemal 1/3 powierzchni Polski, a ich powierzchnia z roku na rok zwiększa się. Pełnią bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka. Las kojarzy się z miejscem wypoczynku, celem wycieczek pieszych i rowerowych, źródłem smacznych grzybów i owoców. Ma szczególne znaczenie dla mieszkańców dużych miejscowości, gdyż stanowi „filtr cywilizacyjny” pomiędzy zatłoczoną aglomeracją a wyciszonym światem przyrody. Ten niezwykły ekosystem jest także ostoją różnorodności biologicznej – bytuje w nim ok. 60–65% gatunków wszystkich organizmów występujących w Polsce. Las to także miejsce pracy wielu ludzi i źródło ekologicznego surowca – drewna.

CIĄĆ CZY NIE CIĄĆ?

Tereny leśne są ogólnodostępnym dobrem, z którego społeczeństwo chce korzystać nieprzerwanie, dlatego wycinka drzew budzi duże zaniepokojenie i rodzi wiele pytań o celowość takich działań. Warto jednak uświadomić sobie, że polskie lasy pełnią jednocześnie kilka funkcji - ekologiczną, społeczną i gospodarczą, a zadaniem leśników jest je wszystkie pogodzić.

Gospodarka leśna w Polsce oparta jest na zasadzie trwałości ich utrzymania oraz zrównoważonego użytkowania. Leśnicy wycinają poszczególne fragmentu drzewostanu w oparciu o Plan Urządzenia Lasu sporządzany na 10 lat. Dokument ten określa maksymalną ilość drewna do pozyskania w 10-leciu, która została wyliczona na podstawie szacunków przyrostu drewna na pniu, czyli ilości drewna, jaka może "odrosnąć" w danym okresie. Pozyskiwane jest mniej drewna, niż w tym samym czasie przyrasta w polskich lasach (średnio ok. 60-65%), dlatego jego zasoby w naszym kraju stale się powiększają. Dzięki właściwej pielęgnacji drzewostanów z roku na rok rośnie ich zasobność (miąższość drewna w przeliczeniu na hektar lasu), co umożliwia zwiększanie pozyskania tego surowca w celu zaspokajania potrzeb krajowego przemysłu i klientów indywidualnych. Średnie zużycie drewna na mieszkańca Polski w ciągu ostatnich 30 lat wzrosło niemal trzykrotnie. Obecnie surowiec ten ma ponad 30 tysięcy zastosowań i wykorzystywany jest w wielu gałęziach przemysłu: budownictwie, górnictwie, energetyce, przemyśle meblarskim czy papierniczym. Pochodzenie, sposób pozyskania i właściwości fizyczne tego surowca sprawiają, że jest najbardziej naturalnym i przyjaznym materiałem, a przy tym w pełni odnawialnym. Niezwykle ważne jest, aby jak najwięcej pozyskanego drewna zostało przetworzone na produkty o długiej trwałości, w których będzie zakumulowany, jak najdłużej, węgiel z pochłoniętego przez drzewa CO₂. Gospodarka leśna prowadzona jest z uwzględnieniem utrzymania właściwych proporcji między lasami młodymi, średniowiekowymi i starszymi, co pozwala na zachowanie ciągłości ich użytkowania.

[Akcja sadzenia lasu ze służbami mundurowymi, 2019 r. (fot. R. Brytan)]

CYKL ŻYCIA LASU

Las w każdej fazie rozwoju posiada wyjątkowe cechy. Otwarta przestrzeń z uprawą leśną jest atrakcyjnym żerowiskiem dla ptaków drapieżnych oraz środowiskiem życia gatunków gniazdujących na ziemi, np. skowronków borowych i lelków. Gęsty młodnik jest idealnym schronieniem dla zajęcy lub saren oraz miejscem, gdzie gniazda budują m.in. drozdy i pokrzewki. Dojrzewający drzewostan, w fazie intensywnego wzrostu na wysokość a potem przyrostu na grubość, pochłania duże ilości dwutlenku węgla, dzięki czemu pozytywnie wpływa na klimat. Z kolei dojrzały las nabiera walorów rekreacyjnych - jego zróżnicowany krajobraz wpływa pozytywnie na samopoczucie i stwarza dogodne warunki do odpoczynku i uprawiania sportów. Na każdym etapie życia lasu leśnicy prowadzą zabiegi pielęgnacyjne, polegające m.in. na usuwaniu słabszych drzew, które mogą stać się ogniskiem rozwoju patogenów i kształtowaniu pożądanej formy drzewostanu, co wpływa na wzrost jego odporności. Prowadzą również działania ochronne - poprawiają warunki bytowania zwierząt pożytecznych, regularnie prognozują pojawienie się zagrożeń np. ze strony szkodliwych owadów i podejmują czynności ratownicze, m.in. stając do walki z pożarami lasów.

W przyrodzie nic nie trwa wiecznie, również cykl życia lasu w pewnym momencie zbliża się ku końcowi. Drzewa, które osiągnęły dojrzałość, zaczynają się starzeć, zmniejsza się siła ich wzrostu i stają się podatne na choroby. Ilość dwutlenku węgla, jaką są w stanie pochłaniać, z każdym rokiem coraz bardziej spada. Nadchodzi pora, by miejsce starych drzew zajęło kolejne pokolenie. Ostatnim etapem w życiu lasu gospodarczego jest zrąb i pozyskanie drewna. Prace te wykonywane są tuż przed rozpoczęciem się stopniowego zamierania drzew i procesów wpływających na pogorszenie jakości drewna oraz zwiększeniem zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi korzystających z walorów lasu. Rębnia, czyli sposób prowadzenia cięć, dopasowana jest do warunków siedliskowych i wynika z konieczności uwzględnienia odmiennych wymagań ekologicznych różnych, odnawianych jednocześnie gatunków drzew oraz kombinacji obecnego i docelowego składu gatunkowego lasu. Ma na celu stworzenie najkorzystniejszych warunków do wzrostu nowego pokolenia drzew, m.in. zapewniając im odpowiedni dostęp światła. Mając na względzie potrzeby przyrody, przed przystąpieniem do prac zrębowych wyznacza się biogrupę – fragment lasu pozostawiany do naturalnego rozpadu, którego rolą jest inicjowanie, a następnie przyspieszenie odtworzenia leśnej fauny i flory w odnowionym lesie.

[W lasach Nadleśnictwa Celestynów stopniowo zwiększa się udział drzew liściastych (fot. R. Brytan)]

LAS POZOSTANIE LASEM

Ustawa o lasach dopuszcza wykonanie odnowienia w ciągu maksymalnie 5 lat od wycinki, jednak w wielu przypadkach wykonuje się te prace już kolejnego roku. Wraz z nastaniem wiosny w lasach rozpoczynają się intensywne prace hodowlane. W tym roku dobre warunki atmosferyczne umożliwiły leśnikom wczesne przystąpienie do sadzenia lasu. W ramach akcji odnowieniowej celestynowscy leśnicy posadzili blisko 200 tysięcy młodych drzew. W miarę wzrostu żyzności siedliska stopniowo zwiększa się ilość sadzonych drzew liściastych. Oprócz sosen i świerków posadzono brzozy, dęby, jawory, olsze, wiązy i lipy, które łącznie stanowiły ponad 30% materiału odnowieniowego. W najbliższych 10 latach Nadleśnictwo Celestynów każdego roku będzie odnawiać i zalesiać średnio ok. 80 hektarów gruntów, sadząc ok. 400 tysięcy drzew rocznie. Do odnowienia lasu nie zawsze potrzebne są sadzonki. Podpatrując przyrodę, leśnicy starają się odnawiać las w sposób naturalny, wykorzystując do tego celu nasiona, które spadły z dojrzałych drzew i wykiełkowały na dnie lasu. Taki sposób uzyskania młodego pokolenia lasu wykorzystuje się wszędzie tam, gdzie pozwalają na to warunki glebowe i klimatyczne, a istniejący drzewostan jest zgodny z przyjętymi kryteriami. Około 10-15% odnowień w celestynowskich lasach to odnowienia naturalne.

Oprócz prowadzenia standardowej gospodarki leśnej, Nadleśnictwo Celestynów od 2017 roku uczestniczy w pilotażowym projekcie „Leśne Gospodarstwa Węglowe”, który ma przyczynić się do zwiększenia ilości dwutlenku węgla pochłanianego przez ekosystem leśny oraz redukcję jego emisji z obszarów podmokłych. Zakres przedsięwzięcia obejmuje wyznaczenie na terenie nadleśnictwa 175 specjalnych obszarów o łącznej powierzchni ok. 720 ha, gdzie pod osłonę starszego drzewostanu wprowadzane są podsadzenia młodych drzew liściastych. Prace będą realizowane do 2026 roku. Tylko w tym roku w ramach projektu LGW celestynowscy leśnicy posadzili ponad 255 tysięcy buków.

DLA LASU, DLA LUDZI

Leśnicy chętnie zapraszają instytucje, firmy i osoby prywatne do wspólnego sadzenia drzew. Co roku w pracach odnowieniowych na terenie Nadleśnictwa Celestynów pomagają uczniowie, studenci, przedstawiciele lokalnych samorządów i służb mundurowych oraz lokalni mieszkańcy. Ideą wspólnego sadzenia drzew jest budowanie odpowiedzialności społeczeństwa za środowisko naturalne i propagowanie bliskiego poznawania przyrody. Ważnym elementem działalności celestynowskich leśników jest także edukacja leśna dzieci, młodzieży i dorosłych, która prowadzona jest głównie w Centrum Edukacji Leśnej w Celestynowie.

Udział we wspólnym sadzeniu lasu i leśnych zajęciach edukacyjnych to nie tylko świetny sposób aktywnego wypoczynku na łonie natury, ale również okazja do rozmów z leśnikami na temat ich pracy. Poznanie zasad prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej pozwala zrozumieć, że możliwe jest zachowanie trwałości lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, przyrodę i warunki życia człowieka, przy jednoczesnym pozyskaniu odpowiedniej ilości drewna, potrzebnego do wytwarzania produktów niezbędnych społeczeństwu.

Nadleśnictwo Celestynów

Na zdj. głównym: Sadzenie buków w ramach projektu „Leśne Gospodarstwa Węglowe” z gośćmi z Chin (fot. R. Brytan)