Klasyk na drodze, czyli rowerem i motorem po... Szosie Lubelskiej

Przez wschodni kraniec Otwocka przebiega „słynna” Szosa Lubelska, jedna z najważniejszych dróg w Polsce. Wytyczona i wybudowana została w latach 1832-1835 przez Franciszka Christianiego. Mało kto już dzisiaj pamięta, że ta droga odegrała niebagatelną rolę w rozwoju sportu kolarskiego i motorowego na terenie Polski.

Jednak zacznijmy od początku.
Tak popularne dzisiaj rowery swoją karierę rozpoczęły w pierwszej połowie XIX w. Już na początku drugiej połowy tego wieku rozpoczęto organizowanie zawodów kolarskich, a w latach 80 i 90 XIX w. -  rozgrywanie już wyścigów szosowych na różnych dystansach. Szczególnie morderczy był wyścig zapoczątkowany w 1891 r. na dystansie 1200 km z Paryża przez Brest do Paryża. W Polsce pierwsze nie prywatne rowery pojawiły się w 1867 roku, kiedy to Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” z Lwowa zakupiło pierwszy taki pojazd. Pod koniec XIX w. kolarstwo nazywane było cyklistyką i należało do najstarszych sportów zawodniczych uprawianych w naszym kraju. W 1886 r. powstało Warszawskie Towarzystwo Cyklistów (WTC), którego rola w rozwoju tej dyscypliny sportu jest nie do przecenienia. W pięć lat od swojego powstania WTC rozpoczęło organizowanie Mistrzostw Królestwa Polskiego w kolarstwie szosowych. Wyścigi takie nazywano wtedy biegami 100 - wiorstowymi (ok. 106 km).

Pierwszy bieg o Mistrzostwo Królestwa Polskiego (czyli nieoficjalne Mistrzostwo Polski) odbył się dnia piętnastego sierpnia 1891 r. na szosie lubelskiej, na dystansie 100 wiorst, pomiędzy Wawrem a Garwolinem. Mistrzem został Mieczysław Horodyński z Warszawy (WTC), przebywając całą trasę w 5 godzin 36 minut i 30 sekund. Daje to średnią ok. 20,6 km/h, co na ówczesne czasy było zawrotną prędkością. Drugie mistrzostwo, w 1892 r., zdobył zawodnik z Moskwy, Łobanow. Kolejnymi mistrzami zostawali zawodnicy WTC: w 1893 r. - Stanisław Barań­ski, 1894 r. - Jan Skrodzki, w 1995 r. - Juljan Osiński, w 1896 r. - Mieczysław Barański, w 1897, 1898 i 1900 r. - Stanisław Wyhowski, w 1900 r. - Sabin Barański, w 1901 r. Stanisław Wyhowski, w 1902 r. - Stanisław Sobczak, w 1903 r. - Czesław Kamiński, w 1904 r. - Karol Kamiński, w 1905 r. - Mieczysław Bodalski, w 1906 r. - Karol Kamiński, w 1907 r. - Stanisław Gronczewski, w 1908 r. Włodzimierz Kietliński, w 1909 r. - B. Fudzyński, w 1910 i 1911 r. - Franciszek Zawadzki. W 1912 r. po raz pierwszy Mistrzostwo Polski zdobył zawodnik spoza WTC - był nim Feliks Rawski z Miń­ska Mazowieckiego. Od roku 1913 znowu zaczęli dominować zawodnicy z Warszawy.

W latach od 1914 do 1918 z powodu Wielkiej Wojny Mistrzostwa nie odbywały się. Po jej zakończeniu pierwsze Mistrzostwa Polski rozegrano w 1919 roku, a wyciężył wtedy zawodnik WTC Franciszek Zawadzki. W roku 1920 ze względu na wojnę z bolszewikami też nie zorganizowano wyścigu. Kolejne zawody z 1921 r. zorganizowane zostały już przez Związek Polski Towarzystw Kolarskich na dystansie 200 kilometrów. Tytuł zdobył Józef Lange, członek WTC. W tym też czasie znaczenie Szosy Lubelskiej jako miejsca organizowania zawodów zmalało. Wyścigi kolarskie przeniesiono w inne regiony Polski.

Na początku XX w. zaczął się też dynamicznie rozwijać sport motorowy. Początkowo pasjonaci motocykli zrzeszali się wspólnie z cyklistami (czyli kolarzami). Pierwsze oficjalne zawody, które można uznać za początek tego sportu w Polsce, odbyły się 4 czerwca 1903 r. Był to wyścig torowy na dystansie 27 km, zorganizowany na warszawskim torze Dynasy (tor na Powiślu należący do Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów) z okazji I Wielkiej Wystawy Sportowej.

Nasza poczciwa Szosa Lubelska zapisała się też w historii sportu motorowego. Tutaj odbywały się jedne z pierwszych wyścigów motocyklowych. Już w 1904 r. Warszawskie Towarzystwo Cyklistów zorganizowało "bieg" szosowy (drugi w historii - pierwszy odbył się w 1903 r. w okolicach Zegrza) na prawie 300-kilometrowej trasie Miłosna – Lublin – Miłosna. Rywalizowało na nim aż 12 zawodników. Jako pierwszy na mecie pojawił się zawodnik dosiadający angielskiego motocykla marki Ormonde z silnikiem o mocy 2,75 KM. W następnym roku, tj. w 1905 r. na trasie Warszawa – Siedlce – Warszawa zorganizowano wyścig o Mistrzostwo Królestwa Polskiego. Te zawody możemy już uznać za początek motocyklowych zawodów Grand Prix oraz mistrzostw Polski.

Po owych pionierskich wyścigach zachowało się sporo artykułów w ówczesnej prasie oraz rewelacyjne zdjęcia z wyścigu rowerowego z 1910 roku. Na nich możemy zobaczyć ścigających się cyklistów oraz w tle widoki Wiązowny, okolic Majdanu i Rudki oraz -  a może dla nas przede wszystkim -  Wólkę Mlądzką i most na Świdrze z torami kolejki do cegielni Goldmana w Teklinie.

Paweł Ajdacki

Zainteresowanym tą tematyką polecam: ,,Kolarz Polski" nr 11 i 12 z 25 września 1926 r. oraz
Anna Nizioł: ,,Kolarstwo w Królestwie Polskim w latach 1867–1914" [w] ,,Z tradycji kolarstwa na ziemiach polskich w Galicji i na Podkarpaciu (1867–2007)" pod red. Kazimierza Obodyńskiego, Stanisława Zaborniaka.

Na zdj. u góry: Szosa Lubelska w Wólce Mlądzkiej, widok na most na Świdrze - wyścig z 1910 r.