Obchody 81. rocznicy zagłady żydowskich gett w Otwocku i Falenicy 

Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich zaprasza na uroczystości upamiętniające zagłady żydowskich gett  w Otwocku, Falenicy oraz Rembertowie. Otwocki marsz pamięci i modlitwy odbędzie się 20 sierpnia. 

Zwykle marsz pamięci i modlitwy był organizowany 19 sierpnia, jednak w tym roku jest to sobota, w którą obchodzony jest szabat - stąd przesunięcie wydarzenia na niedzielę 20 sierpnia.  

Tegoroczne obchody w Otwocku będą się koncentrować szczególnie wokół pamięci o wychowankach i pracownikach Zakładu Leczniczo-Wychowawczego „Centos” zamordowanych 19 sierpnia 1942 r. i w dniach następnych. 

Pełny program obchodów. 

OTWOCK 

18 sierpnia 2023 r. (piątek) 

godz. 18.00 

Premiera książki Sebastiana Rakowskiego „Szkoła samodzielności. Historia Zakładu Leczniczo-Wychowawczego «Centos» w Otwocku 1928–1942” 

Klub „Smok”, Otwock, ul. Warszawska 11/13 

Ośrodek „Centosu” w Otwocku to pionierski żydowski ośrodek edukacyjny, w którym schronienie znajdowały dzieci osierocone, z zaburzeniami psychicznymi i z niepełnosprawnością intelektualną. Do wybuchu wojny była to jedyna tego typu żydowska placówka w Polsce. 

W „Centosie” stosowano nowoczesne metody wychowawcze oparte na indywidualnym podejściu do dzieci, w tym elementy systemu korczakowskiego. Zakład miał na celu przystosowanie wychowanków do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. 

Gdy Niemcy utworzyli w Otwocku getto, teren „Centosu” znalazł się w jego części nazwanej „dzielnicą kuracyjną”. 19 sierpnia 1942 r. większość podopiecznych „Centosu” została wysłana wraz z mieszkańcami Otwocka do obozu zagłady Treblinka. Prawdopodobnie część dzieci została rozstrzelana i pochowana na miejscu. Towarzyszyli im wychowawcy. 

Książka Sebastiana Rakowskiego jest pierwszą publikacją na temat historii ośrodka. Opiera się na materiałach archiwalnych odnalezionych przez autora.  

19 sierpnia 2023 r. (sobota)  

godz. 17.00  

Wyprawa rowerowa śladami dzieci w otwockim getcie 

W ramach „Spacerów po nieistniejącym mieście” zapraszamy na wyprawę śladami wspomnień dzieci z otwockiego getta i żydowskich instytucji świadczących pomoc dzieciom.  

Rozpoczęcie:
skwer Pamięci Żydów Otwockich, przy pompie (u zbiegu ulic Świderskiej i Andriollego) 

Prowadzenie:
Sebastian Rakowski, prezes Towarzystwa Przyjaciół Otwocka 

Zbigniew Nosowski, przewodniczący Społecznego Komitetu Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich 

Zakończenie:  

ul. Gliniecka, przed godz. 19.00  

godz. 19.00  

ul. Gliniecka  

Odczytanie imion i nazwisk pracowników i wychowanków Zakładu Leczniczo-Wychowawczego „Centos” w Otwocku (stan z roku 1941) 

Wydarzenie odbędzie się przy ulicy Glinieckiej – w miejscu, gdzie w latach 1928–1942 mieścił się żydowski ośrodek edukacyjny „Centos”. Obecnie miejsce to jest opustoszałe.  

20 sierpnia 2023 r. (niedziela) 

godz. 19.30 

Marsz pamięci i modlitwy 

Rozpoczęcie:  

rondo Bronisława Marchlewicza (skrzyżowanie ulic Reymonta i Samorządowej) 

Zakończenie:  

ul. Reymonta, miejsce pamięci otwockich Żydów (mężczyźni proszeni są o nakrycie głowy) 

Patronat honorowy:  

prezydent Otwocka Jarosław Margielski 

starosta otwocki Krzysztof Szczegielniak 

FALENICA 

20 sierpnia 2023 r. (niedziela), godz. 10.00 

Rembertów, róg ulic Gawędziarzy i Konwisarskiej 

Zapalenie zniczy w miejscu pamięci przez delegację Komitetu Upamiętniania Zagłady Gett w Falenicy i Rembertowie 

godz. 17.30 

Falenica, rampa kolejowa, ul. Patriotów  

Zapalenie zniczy w miejscu pamięci  

godz. 18.00  

skwer przed stacją PKP Warszawa Falenica  

Spotkanie przy pomniku upamiętniającym zagładę Żydów Falenicy 

godz. 18.30  

KinoKawiarnia Stacja Falenica, Warszawa Falenica, ul. Patriotów 44B 

Projekcja etiudy filmowej „Jutta i ja” Macieja Cendrowskiego  

Film dokumentalny z 2014 r. ukazuje historię Jutty Szabasson – ur. 1937, córki Niemki i polskiego Żyda, którzy w październiku 1938 r. znaleźli się w Falenicy. Jej rodzice zginęli w 1940 r. Dzięki pomocy przypadkowych osób i nieprawdopodobnemu szczęściu, dziewczynka przeżyła nie tylko koszmar getta, lecz uniknęła wywózki do obozu zagłady w Treblince. Człowiek w mundurze (nie wiadomo nic więcej) wypchnął ją z peronu stacji w dniu likwidacji getta w Falenicy 20 sierpnia 1942. 

Po wojnie Jutta mieszkała w licznych sierocińcach, aż wreszcie trafiła do Izraela. Film przedstawia historię jej poszukiwań przybranej matki, Stefanii Cendrowskiej. Wspiera ją w tym autor filmu, zaciekawiony przypadkową zbieżnością nazwisk.  

Jutta – obecnie Judith Cohen – należy do ostatnich żyjących świadków Zagłady związanych z Falenicą. 

ORGANIZATORZY  

Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich 

Towarzystwo Przyjaciół Otwocka 

Komitet Upamiętnienia Zagłady Gett w Falenicy i Rembertowie 

Europejski Instytut Kultury Fundacja 

PARTNERZY 

Miasto Otwock 

Powiat Otwocki 

Polska Rada Chrześcijan i Żydów 

KinoKawiarnia „Stacja Falenica” 

Exitus 

PATRONI MEDIALNI 

Świdermajer.info  

„Więź” 

Projekt graficzny plakatu: Lidia Głażewska-Dańko. Wykorzystano obraz „Perły” Wojciecha Cieśniewskiego, prezentowany na autorskiej wystawie „A jednak życie” w Otwocku w 2022 r., zorganizowanej w ramach obchodów 80. rocznicy zagłady otwockich Żydów.