POLA – przełomowy projekt polskiego reaktora 4. generacji z NCBJ w Otwocku Świerku

Polski projekt reaktora 4. generacji HTGR, nazwanego POLA, stworzony w Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku, jest gotowy do realizacji. Dziś jego twórcy przedstawili go na posiedzeniu Senackiego Zespołu ds. Energetyki Jądrowej i OZE. To osiągnięcie budzi nadzieje na rozwój rodzimych technologii jądrowych, które mogą zrewolucjonizować polską energetykę, ciepłownictwo i przemysł.

POLA to reaktor wysokotemperaturowy chłodzony gazem (HTGR), stworzony z myślą o poligeneracji – jednoczesnej produkcji energii elektrycznej, ciepła, wodoru i innych zaawansowanych technologicznie paliw, takich jak e-paliwa. Dzięki możliwości generowania wysokotemperaturowej pary, POLA znajdzie zastosowanie w dekarbonizacji przemysłu chemicznego, petrochemicznego i dużych systemów ciepłowniczych.

Projekt opiera się na doświadczeniach japońskich, ale został dostosowany do polskich potrzeb przez młody, 40-osobowy zespół inżynierów i naukowców z NCBJ, kierowany przez prof. Mariusza Dąbrowskiego. W procesie projektowania współpracowano także z polską firmą Energoprojekt-Katowice.

[Przedstawiciele NCBJ zaprezentowali projekt reaktora HTGR - POLA na posiedzeniu Senackiego Zespołu ds. Energetyki Jądrowej i OZE pod przewodnictwem senatora Grzegorza Czeleja. Fot. Tomasz Paczos, Kancelaria Senatu ]

POLA ma szansę być jednym z najbardziej zaawansowanych projektów tego typu w Europie. Reaktor może stać się odpowiedzią na rosnące potrzeby dekarbonizacji sektora energetycznego i przemysłowego w Polsce oraz na wymagania unijnej polityki klimatycznej. Jak zauważył dr Józef Sobolewski z NCBJ, POLA jest dziś technologicznym liderem w Unii Europejskiej.

Dyrektor Departamentu Badań i Rozwoju PGE Energia Ciepła, Rafał Nowakowski, podkreślił, że zastosowanie reaktorów 4. generacji w dużych systemach ciepłowniczych to realna perspektywa, która mogłaby skutecznie wspierać transformację energetyczną kraju.

Prace nad projektem HTGR rozpoczęły się 8 lat temu, a ich kulminacją jest zakończenie projektu podstawowego, czyli tzw. basic design. Narodowe Centrum Badań Jądrowych, przy wsparciu japońskiego partnera oraz ekspertów z Akademii Górniczo-Hutniczej i Energoprojektu-Katowice, stworzyło projekt reaktora, który spełnia najwyższe światowe standardy.

- mówi dyrektor NCBJ, prof. Krzysztof Kurek.

W procesie opracowywania technologii zmodernizowano laboratoria NCBJ, co pozwoliło na prowadzenie badań materiałowych niezbędnych do licencjonowania technologii. Zespoły badawcze przetestowały m.in. grafit i stal stopową pod kątem zastosowań w reaktorach wysokotemperaturowych.

Choć projekt POLA jest gotowy, jego realizacja wymaga zaangażowania i wsparcia na poziomie politycznym. Prof. Krzysztof Kurek, podkreślił, że kluczowe znaczenie ma kontynuacja prac, co zależy od decyzji polskiego rządu. Podczas posiedzenia Senackiego Zespołu ds. Energetyki Jądrowej i OZE 6 grudnia 2024 r. przedstawiciele branży jednoznacznie stwierdzili, że reaktory takie jak POLA są potrzebne i oczekiwane.

POLA to dowód na odbudowę polskich kompetencji w projektowaniu reaktorów jądrowych, które zostały utracone po zamknięciu budowy elektrowni w Żarnowcu. Zespół naukowców z NCBJ udowodnił, że Polska może być liderem innowacji w energetyce jądrowej.

[Senator Grzegorz Czelej i dr Józef Sobolewski z NCBJ.  Fot. Tomasz Paczos, Kancelaria Senatu]

Czy POLA stanie się symbolem polskiej myśli technologicznej i pomoże Polsce osiągnąć cele klimatyczne? To pytanie pozostaje otwarte, ale jedno jest pewne – fundamenty pod nową erę polskiej energetyki zostały właśnie położone.