Przedmoście Warszawy 1920-1921- część południowa

Dzięki staraniom pasjonatów z Dąbrowiecka Góra -Skansen Forteczny, Stowarzyszenie Na Rzecz Zabytków Fortyfikacji "Pro Fortalicium" ukazała się kolejna książka dotycząca dziejów militarnych pt. “Przedmoście Warszawy 1920-1921- część południowa”. Opisuje ona zmagania będące częścią Bitwy Warszawskiej 1920 roku, a toczące się m.in. na terenach obecnego powiatu otwockiego. Jej autorem jest Bogusław Perzyk. Publikację prezentuje na naszych łamach Hubert Trzepałka ze Stowarzyszenia "Pro Fortalicium".

Chcielibyśmy się pochwalić nową publikacją o Roku 1920 na terenach powiatu otwockiego, mińskiego i piaseczyńskiego pt. “Przedmoście Warszawy 1920-1921- część południowa”.

Dzięki wsparciu finansowemu naszych samorządów i bibliotek publicznych chcemy przywrócić do świadomości społecznej zapomnianą południową część Przedmościa Warszawa. Burzliwe dzieje sprawiły iż jest w naszej okolicy dużo więcej zachowanych pamiątek roku 1920 niż w Radzyminie i Ossowie razem wziętych. Mało są znane walki o Wiązownę, Gliniankę, Kołbiel, Emów, Białek, Ostrówek. A były to miejsca zmagań z udziałem połączonych jednostek piechoty i artylerii osłanianych fortyfikacjami, wspieranych przez lotnictwo, broń pancerną i Flotyllę Wiślaną.

Chyba pora by “sierotka” wyszła z cienia i miała swoje 5 minut. Nie bez kozery mówię o 5 minutach, bo za chwilę wszystko to może zniknąć przez nieudolność służb konserwatorskich... Korzystajcie i uderzajcie w teren by zobaczyć zachowane pobojowisko z roku 1920 - za kilka lat pewnie nie będzie śladu po tym co przetrwało dwie wojny światowe, planowe wysadzenia, gospodarskie rozbiórki, 45 lat PRL-u i 30 lat III RP.

Zabudowa Józefowa od drogi wojewódzkiej nr 801 po tory kolejowe, Emów i Wiązowna kryją linię umocnień, o którą w sierpniu 1920 rozbiło się sowieckie natarcie. Twarda obrona z wykorzystaniem fortyfikacji i artylerii wspieranych przez lotnictwo i okręty wojenne na Wiśle sprawiła, że w przeciwieństwie do Ossowa i Radzymina nie było tu sowieckich włamań. A tych po 14 sierpnia nie byłoby czym załatać, bowiem odwodowe oddziały zostały rzucone pod Radzymin i Ossów. Następnie z tych samych pozycji 17 sierpnia ruszył kontratak na spotkanie wojsk polskich nacierających znad Wieprza i toczyły się krwawe walki o Gliniankę i Kołbiel, a następnie zwalczanie rozbitych sowieckich oddziałów.

Publikacja liczy sobie 224 strony i 270 zdjęć, szkiców i map. Zawiera graficzne rekonstrukcje wybranych odcinków południowej części Przedmościa, pokazuje uzbrojenie walczących stron a także sylwetki walczących żołnierzy i budowniczych. Znacie może oblicze ppłk Witolda Butlera  który rozbudował i umocnił nasz południowy odcinek Przedmościa, znacie  innych dowódców walczących tu pododdziałów? Wiecie co pozostało w ziemi po bojach sprzed stulecia?  W publikacji oprócz bitewnych zmagań znajdziecie informacje o ewakuacji ludności z terenów walk, samowoli żołnierskiej, budowie umocnień, dróg i mostów oraz listy pracowników, którym Wojsko Polskie wypłaciło po bitwie należności za prace fortyfikacyjne i podwody z miejscowości Zagóźdź, Długiej Szlacheckiej, Żwiru, Starej Miłosny, Miłosny stacyjnej, Janówka, Królewskiego Bagna, Długiej Kościelnej, Konika Nowego, Józefina, Grabiny i Wiązowny.

Odnośnie opisywanego obszaru przytoczę autora: "Fakty przedstawione w tej publikacji – w myśl przyjętych warunków brzegowych czasu i przestrzeni – odnoszą się do południowego fragmentu przedmoście Warszawy. Te natury ogólnej, rzecz jasna dotyczą całości. Natomiast spośród szczegółowych wyselekcjonowałem mające związek z obszarem zawierającym linie obrony południowego sektora przedmościa. Miejsce podziału nie jest przypadkowe. W roku 1920 linie rozgraniczenia pomiędzy sektorami budowlanymi i obrony przedmościa zmieniały nieco położenie, ale zasadniczo była wśród nich oś stacja kolejowa Zielonka – Leśniakowizna. Żeby wykluczyć wielokrotnie opisywany fragment przedmościa, gdzie miały miejsce znane epizody przełamania polskiego frontu, linię podziału poprowadziłem nieco poniżej, od stacji kolejowej Ząbki do wzgórza 110 (3 km na północ od Okuniewa). Wzgórze to (uwaga: w publikacji cytuję wysokości z mapy niemieckiej z 1915 r., którą wówczas posługiwano się) było oporą obrony czołowej pozycji, w którą od tego punktu po Górę Kalwarię przeciwnik nie był w stanie wniknąć." B. Perzyk

Ksiażka do nabycia w weekendy w skansenie na Dąbrowieckiej Górze oraz przez allegro: https://allegrolokalnie.pl/oferta/publikacja-przedmoscie-warszawy-1920-1921-cz-pd?fbclid=IwAR3YV6585lX-MM_IsJO-eVIZISRsAs4mJA4VvWXfc_qJ3mKbw_Kt68Nsuqc

Wyprawy w teren wspomogą szczegółowa mapa zachowanych pozycji obronnych: https://allegrolokalnie.pl/oferta/mapa-turystyczna-przedmoscie-warszawa-czesc-pd

oraz dwujęzyczne (pol-ang)  tablice edukacyjno-historyczne Szlaku Fortyfikacji Przedmościa Warszawa 1915-1944 na terenie powiatu otwockiego: http://www.przedmoscie.warszawa.pl/mapa-lokalizacji-tablic-szlaku-przedmoscie-warszawy/

Hubert Trzepałka