Ruszyły warsztaty świdermajer

Studenci Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz Wydziału Technologii Drewna SGGW będą poszukiwać nowych rozwiązań technicznych i przestrzennych umożliwiających dalsze użytkowanie starych drewnianych willi i pensjonatów w zmodernizowanej przestrzennie formie, poprzez dostosowanie ich do współczesnych wymogów i funkcji

Celem warsztatów jest poszukiwanie innowacyjnych działań zmierzających do opracowania taniej i nowoczesnej metodologii modernizacji zespołów drewnianej architektury letniskowej oraz przeprowadzania remontów z zachowaniem jak największego udziału substancji zabytkowej wraz z adaptacją obiektów do nowej funkcji i wymagań technicznych. Tak jak w zeszłym roku, warsztaty rozpoczęły się od objazdowej sesji terenowej po Otwocku i Józefowie, gdzie studenci oraz wykładowcy mogli zapoznać się z nowymi budynkami nawiązującymi do letniskowej architektury drewnianej linii otwockiej oraz dobrymi i złymi przykładami modernizacji tych obiektów. 25 października sesja rozpoczęła się od wizyty w… retro kawiarni Cafelokomotywa, gdzie zziębnięci uczestnicy warsztatów rozgrzali się pyszną kawą. Kilkudziesięciu studentów wysłuchało wykładu wprowadzającego w hali zabytkowego otwockiego dworca, który poprowadził Robert Lewandowski, prezes Fundacji Andriollego.

Wycieczka zakończyła się oczywiście na terenie zabytkowego pensjonatu Gurewicza w Otwocku, gdzie dzięki uprzejmości nowych właścicieli obiektu, uczestnicy mogli posilić się kiełbaskami z grilla oraz zapoznać się z obiektem, nad którym będą pracować w ramach zajęć seminaryjnych. Dużym zaskoczeniem dla studentów była zrewaloryzowana i wyremontowana przez Fundację „Open Art Projects”, pod kierunkiem Sylwii Woś, ogrodowa leżalnia z granitowymi murkami-donicami dla roślin. Po wycieczce i posiłku rozpoczęła się zasadnicza część sesji, czyli prelekcje wprowadzające w auli Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury. W tej części mogli uczestniczyć także goście z powiatu otwockiego, którzy mieli szansę dowiedzieć się wielu ciekawych informacji. Prelekcję rozpoczął dr Łukasz Maurycy Stanaszek, który jak zwykle z ogromna pasją opowiedział o Urzeczu i związkach architektury świdermajer z tym niezwykłym dziedzictwem naszego regionu. Okazuje się, że wiele dowodów wskazuje na to, iż pierwsze świdermajery zbudowane zostały przez urzycoków, którzy byli doskonałymi cieślami i prawdopodobnie umiejętność kształtowania wyszukanych laubzegowych ornamentów przywieźli, migrując wzdłuż Wisły z Żuław, gdzie do dziś można spotkać wiele budynków z ozdobnymi gankami, dekoracją szczytów nad jętką, dalekich kuzynów naszych świdermajerów.

Kolejną prelekcję wygłosił piszący te słowa. Dotyczyła ona wystroju malarskiego dawnego pensjonatu Gurewicza autorstwa Józefa Toma. Jak udało się ustalić, podobna secesyjna ornamentyka wywodzi się wprost z ruchu Arts and Crafts i inspirowana jest bezpośrednio działalnością artystyczną Williama Morrisa, który tworzył ozdobne tapety wypełnione motywami kwiatowo-roślinnymi. Józef Tom, stosując się do zasad tej szkoły, wykonał ozdobne tkaniny, czerpiąc zgodnie ze szkołą Art and Crafts z lokalnych motywów w tonacjach żółci czerwieni i błękitu, kolorów, czyli nadwiślańskiego Urzecza. O korozji biologicznej drewna opowiedziała dr Lesława Ciach z Wydziału Technologii Drewna warszawskiego SGGW. Jak się okazuje, do produkcji świdermajerów używano najwartościowszej części pnia, czyli twardzieli, a obecnie drewno dostępne w sprzedaży produkowane jest także z tzw. bieli czyli zewnętrznej warstwy pnia, dużo mniej trwałej i wartościowej. Dlatego większość świdermajerów, nawet zaniedbanych, jest w dostatecznym stanie technicznym, aby ich remont i modernizacja były nieporównywalnie tańsze niż budowa nowego obiektu. Dr Ciach przedstawiła także zagadnienie dotyczące zagrożenia grzybami i owadami oraz metody zabezpieczania drewna przed zagrożeniami biologicznymi. Podczas ostatniej prezentacji Dorota Flor z Grupy 5 Architekci przedstawiła opowiedziała o procesie wyłaniania się koncepcji modernizacji dawnego pensjonatu Gurewicza na Centrum Medyczne Nowy Gurewicz. Wyjątkowo ciekawy był wątek inspiracji niezwykłym pawi9lonem wystawowym w Muzeum Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli. Przeszklona część pawilonu jaka wyłoni się zza skrzydeł Gurewicza będzie powtarzać rytm drzew, które będą widoczne przez przeszklenia łącząc organicznie wnętrze nowego pawilonu rekreacyjnego z ogrodem. Podobną funkcję spełniały w świdermajerach werandy.

W dalszej części warsztatów mieszkańcy powiatu otwockiego będą mogli poznać metody pracy w stolarni oraz samodzielnie wykonać drewniane ozdoby. Powstanie także model warsztatowy typowego świdermajera w skali 1:70, który będzie prezentowany w starostwie powiatowym. Najlepsze dzieła mają szansę stać się częścią wyposażenia remontowanego pensjonatu Gurwicza, który na czas warsztatów będzie osią i polem badawczym dla działań projektowych. Warsztatom towarzyszyć będą trzy publikacje i wykłady. Już 13 listopada (piątek) o godz. 10.15-12.00 w audytorium nr 103 na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej zapraszamy na wykład dr inż. arch. Marcina Górskiego na temat modernizacji i konserwacji budownictwa drewnianego. Organizatorami warsztatów są: Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Starostwo Powiatowe w Otwocku oraz Fundacja Andriollego. Partnerami zostali: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Wydział Technologii Drewna SGGW, Prezydent Otwocka, Burmistrz Józefowa, Grupa 5 Architekci, Carolina Car Company, Wydawnictwo Świdermajer, opentravelers.com.

Wiktor Lach


fot.: Robert Lewandowski