Reklama

Gmina Celestynów wygrała z konserwatorem zabytków

Portal internetowy Otwock - iotwock.info

14/12/2021 14:31

Gmina Celestynów wygrała sprawę w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym o uchylenie decyzji obejmującej ochroną konserwatorską m.in. ulicę Jankowskiego, gdzie ma powstać bezkolizyjny przejazd drogowo-kolejowy.

W grudniu 2020 r. Wojewódzki Mazowiecki Konserwator Zabytków wydał zaskakującą decyzję o wpisaniu do rejestru zabytków nieruchomych otoczenia zabytkowej willi przy ul. św. Kazimierza 16, w tym część pasa kolejowego i ul. Jankowskiego w Celestynowie. Dlaczego zaskakującą? Ponieważ w roku poprzednim pozytywnie zaopiniował plan budowy przejazdu bezkolizyjnego w ul. Jankowskiego w formie tunelu i wiaduktu. Celestynów, wraz partnerem inwestycji PKP PLK, oraz Zarządem Dróg Powiatowych w Otwocku, a także radnymi, mieszkańcami zwrócili się do Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu o uchylenie kontrowersyjnej decyzji. Jednak mimo przedstawionych rzeczowych argumentów minister podtrzymał decyzję konserwatora.

Władze samorządowe gminy wniosły więc sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego o uchylenie obydwu decyzji i 6 października 2021 r. sąd podzielił stanowisko skarżącego.

W uzasadnieniu wyroku WSA wykazał co najmniej kilka zasadniczych naruszeń przepisów w postępowaniu prowadzonym przez organy obu instancji.

Sąd uznaje za zasadny zarzut, że zarówno organ pierwszej instancji, jak i organ odwoławczy [...] nie dokonały zbadania okoliczności kluczowych dla sprawy. Nie podjęto bowiem żadnych działań mających na celu ustalenie, czy przeprowadzenie inwestycji komunikacyjnej polegającej na budowie tunelu pod linią kolejową oraz wjazdu do tego tunelu przebiegającego wzdłuż granicy działki o nr ewid. [...], na której zlokalizowana jest zabytkowa willa drewniana oraz okalające ją zalesienie, może powodować – jak wskazuje ustawa – szkodliwe oddziaływanie na obszar wpisany do rejestru zabytków. [...] WKZ przyjął bowiem, że budowa tunelu spowoduje naruszenie stosunków wodnych, a także systemu korzeni drzew rosnących na działce nr ewid. [...]. Zagrożenia takie nie zostały wszakże w żaden sposób uprawdopodobnione.

Konserwator błędnie stwierdził, że budowa tunelu odetnie rów, który nawadnia drzewostan na zabytkowej posesji, choć rów ten w rzeczywistości odwania tę posesję.

Następnie WSA wskazuje na brak proporcjonalności:

WKZ (...) Prowadząc postępowanie na podstawie przepisów ustawy z 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami interpretowały powołane przepisy w takim stopniu swobodnie, że przyjęta wykładnia wskazywała na arbitralność rozstrzygnięć. Nie wykazano także konieczności (przydatności w mocnym sensie) wpisania otoczenia zabytku do rejestru zabytków w związku z potrzebą ochrony wartości społecznych wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Organy konserwatorskie nie potwierdziły również, że ograniczenie praw Gminy Celestynów jako inwestora zostało ustalone proporcjonalnie do istniejących zagrożeń dla zabytku.

Kolejny bardzo ważny argument za uchyleniem decyzji to wg sądu brak rzetelnego rozważenia interesu społecznego:

(…) organy konserwatorskie nie dokonały rzetelnego ważenia różnych postaci interesu społecznego występującego w sprawie. Niewątpliwe jest, że ochrona zabytków leży w interesie społecznym i uzasadnia działania organów konserwatorskich. W rozpatrywanej sprawie jednak tak sformułowanego interesu społecznego nie odniesiono ani nie porównano z równie niewątpliwym interesem, jakim jest zapewnienie mieszkańcom Gminy Celestynów, ale także każdemu użytkownikowi dróg lokalnych, bezpiecznego przejazdu pod torami linii kolejowej. Organy konserwatorskie uznały w tym przypadku, że ochrona zabytków ma bezpośrednie i niekwestionowane pierwszeństwo przed innymi rodzajami interesu społecznego. Takie przekonanie nie znajduje wszakże potwierdzenia ani w przepisach ustawy o zabytkach, ani tym bardziej w przepisach Konstytucji RP oraz dorobku konstytucyjnym polskich sądów i trybunałów.

Wyrok WSA jest jeszcze nieprawomocny, jednak uzasadnienie wskazuje na tak poważne naruszenia, że byłoby zaskakującym gdyby konserwator (i minister) odwoływali się do wyższej instancji.

Tym bardziej, że jak już wcześniej podkreślał wójt Celestynowa Witold Kwiatkowski, inwestycja jest przewidziana w ramach respektujących potrzebę ochrony obiektu zabytkowego. Została odsunięta od pasa spornego, czyli terenu zadrzewionego.

Obecnie – jak podaje UG Celestynów – wykonawca przejazdu bezkolizyjnego, czyli Mosty S.A. z Warszawy – jest na etapie kończenia dokumentacji projektowej. „Trwa proces uzgodnień z instytucjami zewnętrznymi, przed złożeniem dokumentów do Starosty o wydanie pozwolenia na budowy”.

Na zdjęciach: Ulica Jankowskiego w Celestynowie, gdzie ma powstać tunel - przejazd bezkolizyjny z linią kolejową. Za drzewami po lewej - posesja objęta ochroną konserwatora zabytków.

Kazimiera Zalewska