Historia Otwocka

część III

Wraz z napływem ludności, następował rozwój organizacji życia religijnego w Otwocku. Parafia w Karczewie, do której Otwock należał w owym czasie, nie wystarczała już potrzebom wiernych. Dnia 14 września 1889 roku grono właścicieli willi złożyło do Kurii Biskupiej petycję z prośbą o wzniesienie kaplicy. Ostatecznie wybudowano ją w 1892 r. Pierwsze nabożeństwa odbyły się 31 lipca tego roku. Nadzór nad kaplicą nadal obejmował administrator parafii Karczew. Pierwszym kapelanem otwockim został ks. Stanisław Zembrzuski. W 1892 r. postawiono w Otwocku murowaną kaplicę w stylu neogotyckim, której budowę sfinansowano ze składek społecznych. Zaprojektował ją zamieszkały w Otwocku Władysław Marconi. Działkę pod budowę podarował właściciel dóbr otwockich i inicjator budowy Zygmunt Kurtz. W 1902 r. kaplicę powiększono i przebudowano na kościół, także według projektu Marconiego.

Rok 1911 przyniósł osadzie ważne wydarzenie: dnia 1 czerwca erygowano w Otwocku parafię, wydzieloną z parafii w Karczewie. Początkowo obejmowała ona wille otwockie, świderskie, a po kilku miesiącach dołączono również Rycice, Natalin i Teklin. Pierwszym proboszczem został ks. Zygmunt Gajewicz. W czasie pierwszej wojny światowej księża otwockiej parafii angażowali się w pomoc charytatywną, niesioną najuboższym mieszkańcom Otwocka. Zorganizowano dożywianie ludności oraz zbiórki żywności i pieniędzy. Po odzyskaniu niepodległości parafia otwocka nadal brała czynny udział w życiu społecznym miasta. W dalszym ciągu wydawano posiłki dla najbiedniejszych mieszkańców, prowadzono zbiórki funduszy przeznaczanych na cele społeczne, w których udzielało się m. in. Otwockie Towarzystwo Teatralne. Na początku lat trzydziestych głównym celem stała się rozbudowa istniejącego kościoła. W trudnym nie tylko dla Otwocka okresie wielkiego kryzysu udało się, głównie ze składek społecznych, wybudować nowy kościół parafialny. Poświęcenie kamienia węgielnego pod nowy kościół nastąpiło w 1930 r. Projektantem był Łukasz Wolski (1878-1948), brat ówczesnego proboszcza Ludwika, autor Bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Kawęczyńskiej w Warszawie i kaplicy w Zakładzie Ociemniałych w Laskach. Rozbudowaną w stylu modernistycznym świątynię w Otwocku poświęcił 20 października 1935 roku bp Stanisław Gal.

Ważnym wydarzeniem roku 1911 było powstanie Towarzystwa Przyjaciół Otwocka. Jego kilkuletnie starania mające na celu uzyskanie dla Otwocka statutu miasta zakończyły się powodzeniem. W dniu 9 listopada 1916 roku, na mocy rozporządzenia szefa administracji niemieckiej, Otwock uzyskał prawa miejskie. Tereny, które odtąd miały stanowić miasto, zostały wyłączone z gmin: Glinianka, Wiązowna i Karczew. Obszar nowo utworzonego miasta wynosił około 960 mórg, w tym 320 mórg nieużytków, 230 mórg ziemi pod zabudowaniami, podwórkami, ogrodami i drzewami owocowymi i 410 mórg lasów.

Ówczesne władze okupacyjne powoływały w miastach samorządy, tj. rady miejskie. Pierwsze wybory do Rady Obywatelskiej w Otwocku zostały przeprowadzone 7 lipca 1916 roku. W tym czasie prawo głosu posiadało 721 mieszkańców. Wybranych zostało 10 radnych: H. Cybulski, Wł. Dworakowski, E. Kasperowicz, G. Mański, A. Michałowski, B. Migdalski, Cz. Ratman, J. Pinaj, M. Kiener, J.Wasilkowski. Burmistrzem wybrany został Witold Kasperowicz. Nowe wybory oparte na zmienionej ordynacji wyborczej odbyły się 25 lutego 1917 r. W myśl obowiązujących przepisów do Rady miejskiej wchodzili: burmistrz jako przewodniczący, ławnicy i radni miejscy. Liczba tych ostatnich zależna była od liczby mieszkańców; dla Otwocka wynosiła 9 radnych i 3 ławników. Wśród radnych było 5 Polaków i 4 Żydów. Burmistrza mianował szef administracji przy Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Został nim Józef Kwieciński. Jedną z pierwszych inicjatyw podjętą przez nowe władze było zorganizowanie uroczystości kościuszkowskich, w trakcie których wmurowano kamień węgielny pod budowę pomnika Kościuszki.

Na podstawie nowych regulacji prawnych 24 sierpnia 1919 r., w wolnej Polsce, wybrana została Rada Miejska z 24 radnymi. Przedstawiciele ludności polskiej i żydowskiej zawarli porozumienie. Określało ono liczbę radnych chrześcijańskich na 13, żydowskich na 11, burmistrzem zostawał chrześcijanin, zastępcą starozakonny.

W okresie międzywojennym, organami terytorialnego samorządu miejskiego były: Rada Miejska i Magistrat (zarząd miasta). Rada Miejska była władzą stanowiącą i kontrolującą, natomiast magistrat stanowił organ wykonawczy Rady oraz organ władzy państwowej w poruczonym samorządowi miejskiemu zakresie działania. W skład Magistratu wchodzili: burmistrz, zastępca burmistrza i ławnicy. Rada Miejska powoływała komisje i komitety. Działalność niektórych komisji była stała. W latach 1918-39 działały m.in. Komisje: Finansowo-budżetowa, Sanitarna, Podatkowa, Gimnastyczna, Rewizyjna.

Do 1935 roku kwestie związane z prowadzeniem uzdrowiska rozwiązywane były przez Zarząd Miejski pod kierunkiem jednego z miejscowych lekarzy, który pełnił funkcję ławnika. Starostwo Powiatowe kilkakrotnie nalegało, aby utworzyć oddzielne władze uzdrowiska, czemu sprzeciwiał się Zarząd Miejski. Dopiero 19 kwietnia 1935 r. zatwierdzony został przez wojewodę tymczasowy statut dla uzdrowiska Otwocka, a w 1936 r. powołana została Komisja Klimatyczna i jej Wydział Wykonawczy. Komisja Klimatyczna składała się z 7 członków: burmistrza, delegata wojewody warszawskiego, lekarza uzdrowiska, dwóch członków Zarządu Miasta, delegata ze społeczeństwa oraz jednego z lekarzy ordynujących w Otwocku. Przewodniczącym Komisji był burmistrz Otwocka.

Do kompetencji Komisji Klimatycznej należało zarządzanie funduszem kuracyjnym, ustalanie wysokości taks i opłat, zakładanie szpitali, prowadzenie stacji meteorologicznej, wydawanie zarządzeń sanitarnych, a także uchwalanie planów zabudowań Otwocka, wydawanie opinii oraz przepisów budowlanych, troska o komunikację miejską i sprawy mieszkaniowe kuracjuszy itp. Zakres działania Komisji Klimatycznej obejmował m.in. prowadzenie przedsiębiorstw kulturalnych i opracowywanie projektu budżetu.

Materiał wykorzystano za zgodą Muzeum Ziemi Otwockiej

C.D.N