Czy otwocki transport zbiorowy będzie lepszy?

Gdyby na terenie powiatu otwockiego autobusy jeździły częściej, trasy były lepiej dostosowane i było więcej przystanków, a bilety tańsze to czy przesiadłbyś się na komunikację publiczną? Pewnie niejeden z nas odpowiedział by tak, bo poruszanie się transportem masowym ma wiele zalet.

Warto o tym podebatować, bo od 2017 roku według ustawy o publicznym transporcie zbiorowym z 16 grudnia 2010 r. to powiat ma być organizatorem transportu publicznego w ramach szerszej struktury całego województwa. Poczynione zostały już w tym względzie wstępne przygotowania. Starostwo Powiatowe opublikowało niedawno "Projekt planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Otwockiego do 2025 roku". Autorem projektu jest Adam Brzycki. Dokument jest analizą obecnej sytuacji w kwestii transportu publicznego na terenie powiatu i wstępnym planem transportowym na kolejne lata.

Obecny stan powiatowego transportu zbiorowego

Na istniejący system regularnego przewozu osób składa się infrastruktura, czyli drogi powiatowe i przystanki przy nich zlokalizowane, oraz przewoźnicy realizujący przewozy na podstawie wydanych zezwoleń.

Jak ocenia autor projektu, sieć dróg powiatowych jest dość gęsta (patrz mapa 1). Łącznie długość dróg powiatowych o twardej nawierzchni wynosi 241,1 km. Dróg gminnych - 271,2 km. Razem z drogami krajowymi, których jest trzy (nr 17, nr 50 – i numer 2), drogi lokalne łączą wszystkie stolice gmin ze stolicą powiatu, zapewniają też dobre połączenia między gminami. Według raportu jakość dróg powiatowych jest zadowalająca.

Przy wymienionych drogach na terenie powiatu rozmieszczonych jest 291 przystanków autobusowych (dane z 2014 r.). Z tym że różnie rozkłada się to na poszczególne gminy: najwięcej przystanków jest w gminach Otwock, Wiązowna i Karczew, odpowiednio 113, 48 i 36. Najmniej zaś w gminach Józefów, Osieck i Sobienie-Jeziory, odpowiednio: 14, 15 i 16. Celestynów i Kołbiel znalazły się po środku tej statystyki, zlokalizowanych tu było 29 i 20 przystanków. Najsłabiej w tym zestawieniu wypadł Józefów, który przy gęstości zaludnienia 842 osoby/km2 ma 34 przystanki mniej, niż Wiązowna gdzie mieszka 118 osób/km2.

Co jeszcze można powiedzieć o przystankach? No cóż, najlepiej prezentują się zwykle te znajdujące się na początku lub na końcu trasy - najczęściej są zadaszone, a rozkład jazdy jest czytelny. Jednak w mniejszych miejscowościach lub na trasie przystanek stanowi często jedynie słup z odpowiednim znakiem drogowym, na który przyklejona jest kartka z rozkładem jazdy, który niejednokrotnie jest nieczytelny, bo nie został zabezpieczony przed zniszczeniem (nawet tym naturalnym, jak deszcz i śnieg). Spośród zadaszonych przystanków część wymaga remontu lub wymiany. Ogólnie można stwierdzić, że im bliżej Otwocka oraz stolic gmin tym przystanki są bardziej solidne i częściej zadaszone.

Zgodnie z aktualnym wykazem przewoźników w granicach Powiatu Otwockiego operuje ich dziewięciu, ale w rzeczywistości jedna z firm już nie funkcjonuje. Linie sieci transportowej łączą wszystkie stolice gmin ze stolicą powiatu, poza gminą Józefów. (patrz mapa-2 Istniejące linie regularne na terenie powiatu otwockiego). Liczba autobusów obsługujących te linie w roku 2014 wynosiła 487. Na tabor u przewoźnika składało się od 2 do 6 pojazdów. Roczniki poszczególnych maszyn były stosunkowo stare, a normy emisji spalin, przeważnie dość niskie.

Istniejący transport zbiorowy działa na zasadach komercyjnych, więc przewoźnicy układają rozkłady jazdy, tak aby zapewnić sobie maksymalizację zysku i minimalizację kosztów. Stąd choć te rozkłady generalnie są dopasowane do potrzeb ludzi, to pasażerowie narzekają, że brakuje połączeń np. późnym wieczorem, że czasem w godzinach szczytu podstawiane są zbyt małe autobusy, a połączenia nie są skorelowane ze sobą na dłuższych trasach.

Drugim ważnym środkiem transportu zbiorowego jest kolej. Powiat Otwocki posiada relatywnie niewielką długość eksploatowanych linii kolejowych - ok. 43 km. Na to składają się dwie linie kolejowe, na których operują Koleje Mazowieckie i Szybka Kolej Miejska. Jako środek transportu dla mieszkańców powiatu są one dosyć ważne – ok. 500 osób dziennie to orientacyjna liczba podróżnych w przypadku obu przewoźników.

Kto korzysta z transportu zbiorowego

Powiat Otwocki jest jednym z nielicznych w kraju, w którym z roku na rok rośnie liczba ludności - z 117 555 osób w 2007 do 122 854 osób w roku 2014. Według prognoz tendencja ta w kolejnych latach nadal się utrzyma. Bierze się to przede wszystkim z powodu niedużej odległości do Warszawy oraz dobrej do niej dostępności komunikacyjnej. Te czynniki oraz niższe koszty utrzymania w Otwocku i okolicach zachęcają młodych ludzi pracujących w Warszawie do osiedlania się na terenie powiatu. W konsekwencji w ciągu najbliższych lat zwiększy się też liczba dzieci i młodzieży szkolnej. Ma to o tyle znaczenie, że jak wynika z przeprowadzonych badań (ankietyzacja) młodzież ponadgimnazjalna jest jedną z większych grup korzystających z transportu publicznego obecnie i deklarujących dalsze jego wykorzystywanie.

Drugą, dużą grupą są osoby starsze, których liczba według statystyk GUS stale rośnie w całym kraju, w tym również w powiecie otwockim. Dla nich często prowadzenie samochodu stanowi spore wyzwanie, dlatego chętniej korzystają z autobusów czy pociągów.

Obecnie osoby pracujące na terenie powiatu w relatywnie małym stopniu korzystają z przewozów autobusowych i raczej nie zamierzają zmieniać tego w przyszłości. Aczkolwiek po wprowadzeniu usprawnień, przede wszystkim zwiększeniu częstotliwości kursów, liczba osób pracujących i korzystających z autobusów miałaby szansę zwiększyć się z 22 do ok. 30%.

Autor projektu przedstawia dane ilustrujące rozrastającą się na terenie powiatu bazę kulturalną, edukacyjną, zdrowotną, czy zatrudnienia. Mieszkańcy będą chcieli przemieszczać się, aby z tego korzystać. Ale jak ich zachęcić, aby do celu dojeżdżali komunikacją zbiorową? Co zrobić, aby ludzie czuli, że mają prawdziwy wybór czym i dokąd będą podróżować? Pan Brzycki stawia tezę, że trzeba zapewnić

Odpowiedni standard usług przewozowych. 

Co to znaczy? Po pierwsze: przebieg linii komunikacyjnych został wypracowany przez lata, można więc uznać, że jest dopasowany do potrzeb ludności. Ale w przyszłości potrzebny będzie stały monitoring już istniejących linii oraz ewentualnie stworzenie takich, które zapełniłyby "dziury". Np. autor projektu zauważa, że szczególnie trzeba zadbać o młodzież szkolną. "Istotne jest aby młodzi ludzie nie musieli dojeżdżać do szkół położonych w innych powiatach (np. w mińskim czy garwolińskim) wyłącznie ze względu na słaby dostęp do usług przewozowych w ramach Powiatu Otwockiego". 

Po drugie: w stolicy powiatu powinien powstać dworzec główny z punktem informacyjnym na temat wszystkich aktualnych przewozów oraz rozkładów jazdy i z kasą biletową. Bilety powinny być łatwo dostępne - wciąż u kierowców, ale także ewentualnie w biletomatach czy kupowane przez telefon.

Po trzecie: potrzebny jest remont i zadaszenie przystanków. A także warto byłoby stworzyć parkingi przy niektórych przystankach dla samochodów osobowych, aby kierowcy mogli się przesiąść na transport publiczny.

Po czwarte: potrzebne są pojazdy z miejscami siedzącymi dostosowane do potrzeb ludności, także osób niepełnosprawnych lub z ograniczoną zdolnością ruchową. Bardzo ważne jest odpowiednie ułożenie rozkładów jazdy tak, aby np. kursy różnych przewoźników się nie nakładały na siebie, a w innych porach nie było żadnych kursów.

Po piąte: ponieważ obecnie wykorzystywany tabor jest raczej stary, a ważnym elementem transportu zrównoważonego jest dbanie o środowisko, należałoby sukcesywnie wymieniać pojazdy na nowe, które byłyby zgodne z obowiązującymi normami emisji spalin i dźwięków. Tutaj koszty są duże, ale przedsiębiorcy mogą liczyć na nową unijną perspektywę finansową dla Polski (2014-2020).

Transport zrównoważony to znaczy łatwo dostępny, bezpieczny, nieszkodliwy dla środowiska, ale też dopasowany i do użytkowników, i do możliwości organizatora. Czy więc powyżej opisany projekt wystarczy, aby zmienić transport publiczny w powiecie otwockim, na lepszy. Na taki, aby mieszkańcy mogli uznać, że jest to rzeczywiście dobra alternatywa dla transportu prywatnego? Cóż, zobaczymy, gdy dojdzie do realizacji. A tymczasem warto podpowiadać władzom powiatu, czego my - użytkownicy byśmy chcieli.

ZetKa

Fot. UG Wiązowna