Kiedy historyczna pompa wróci na otwocką ulicę?

To zadanie otwockiego budżetu obywatelskiego jest realizowane od trzech lat. Chodzi o rekonstrukcję historycznej pompy na skwerze Pamięci Żydów Otwockich. Wygląda na to, że zbliża się do szczęśliwego końca, ale kiedy on się zdarzy trudno powiedzieć coś pewnego. UM nie spieszy się bowiem z tym zadaniem.

Pompa jest prawie gotowa, ma ją montować ZGM.

Taka żeliwna pompa z dwoma kołowrotami stała przed II wojną światową w tej okolicy Otwocka, wtedy żydowskiej dzielnicy handlowej. Została uwieczniona na słynnym zdjęciu Altera Kacyzny, opublikowanym m.in. m.in. w amerykańskim „New Yorkerze”, stąd dla Żydów z całego świata nieodparcie kojarzy się z Otwockiem. Pomysłodawcą ustawienia rekonstrukcji historycznej pompy na skwerze przy zbiegu ulic Andriollego i Świderskiej był Dariusz Węgrowicz. Jak opowiada inspiracją było spotkanie z Hanną Krall, która zbierała materiały do reportażu o  Symchy Symchowiczu, żydowskim pisarzu rodem z Otwocka (opublikowany w zbiorze „Tam już nie ma żadnej rzeki” z 1998 r.) i potem przyjazd Symchowicza do naszego miasta w 2007 r., kiedy promował swoją książkę "Pasierb nad Wisłą" - mającą właśnie to zdjęcie z pompą na okładce. 

Dariusz Węgrowicz wspierany przez Towarzystwo Przyjaciół Otwocka oraz Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich chciał już rekonstrukcję pompy ustawić na skwerze (przy którym kiedyś mieszkał Symchowicz i przy którym sam mieszka) na 100-lecie miasta (2016 rok). Nie udało się. Ówczesny prezydent stwierdził wtedy, że nie ma środków na  projekt. Udało się jednak inicjatorowi zyskać zainteresowanie Jarosława Margielskiego, wtedy przewodniczącego RM, który obiecał środki z budżetu miejskiego, jeśli zostanie zrobiona na ten cel zbiórka publiczna. W 2017 r. poprzez Fundację Ochrony Dziedzictwa Kulturowego udało się zebrać ok. 20 tys. zł, jednak środków w budżecie nadal na ten cel nie znaleziono.

W 2018 zadanie "Rewitalizacja Skweru Pamięci Żydów Otwockich oraz rekonstrukcja historycznej pompy" zostało wybrane w wyniku głosowania w otwockim budżecie obywatelskim do realizacji. Na ten cel zagwarantowane było w budżecie 50 tys. zł. Na jesieni tamtego roku skwer był odnowiony, pompa miała być gotowa z końcem 2018 r., jednak utknęła na etapie wykonania odlewu.

- Już wcześniej zrobiony został przez architekt Annę Piskorską projekt rewitalizacji skweru oraz model 3D pompy, na podstawie którego można było fizycznie wykonać pompę - opowiada Dariusz Węgrowicz. - Mieliśmy zlecić odlew, ale wtedy miasto nie miało środków w budżecie, żeby za taką, śmieszną z dzisiejszej perspektywy, kwotę to zrobić [niecałe. 30 tys. zł]. 

W kolejnych przetargach za wykonanie odlewu padały jednak kwoty zaporowe - 120 - 150 tys. Ponadto - "pan Margielski naniósł swoje techniczne poprawki na ten model, które miały poprawić bezpieczeństwo". Trzeba było wprowadzić  mechanizmy spowalniające - i jak się okazało zrobić jeszcze raz projekt do zrobienia odlewu.

W końcu, głównie dzięki kontaktom inicjatora rekonstrukcji, udało się dotrzeć do pracowni, która wykonała w ub. roku odlew pompy za ok. 40 tys. zł. Został on przywieziony do Otwocka w styczniu br. To jednak nie koniec pracy - potrzebne było połączenie z kołami kołowrotu wykonanymi wcześniej, piaskowanie, malowanie... Obecnie pracownia ślusarska Stanisława Stanaszka (radnego) wykonuje mechanizm  pompujący.

Koszty zadania urosły w sumie do prawie 100 tys. zł.

Pozostaje jeszcze jedna kwestia - montaż. W 2018 r. było ustalone, że studnię tzw. abisynkę i podłączenie wykonana za niewielką opłatą OPWiK. Teraz okazuje się, że podłączeniem pompy do wody ma zająć się... Zarząd Gospodarki Miejskiej!

Na początku tego roku, gdy odlew żeliwny dotarł wreszcie do Otwocka, były nadzieje że pompa stanie na skwerze Pamięci Żydów Otwockich w sierpniu br. - na kolejną rocznicę likwidacji getta (19.08). Jednak okazało się to znów nierealne. 

Dariusz Węgrowicz,  na podstawie informacji, które otrzymał z UM, jest przekonany, że do końca września br. pompa na skwerze będzie stała. Coś nam się jednak zdaje, że jest niepoprawnym optymistą...

Kazimiera Zalewska

Okładka ksiażki. S. Symchowicza ze słynnym zdjęciem otwockiej pompy z 1927 r.